تولید جهانی پلاستیک در حال حاضر به ۴۳۰ میلیون تن در سال می‌رسد و با توجه به نرخ فعلی بازار تا سال ۲۰۶۰ می تواند سه برابر شود. از این حجم، دوسوم محصولات با طول عمر کوتاه مانند محصولات یکبار مصرف و بسته‌بندی‌ها هستند.
صنعت پلاستیک اغلب به صورت اغراق‌آمیز به عنوان مشکلی که بایستی به هر قیمتی حذف شده و چیز دیگری جایگزین آن شود، معرفی می‌شود. یکی از این راه حل‌ها ایجاد شبکه‌های اقتصاد دایره‌ای است که در بلندمدت قابل اجرا هستند. ایده جمع‌آوری، دسته‌بندی و بازسازی این پلاستیک برای استفاده‌های بعدی است، به عبارت دیگر، یک بطری استفاده‌شده می‌تواند به یک بطری جدید، یک لحاف، یک سبد یا حتی یک ژاکت پشمی تبدیل شود. این چرخه در قلب اقتصاد دایره‌ای قرار دارد که تاثیر مثبتی بر محیط زیست به جای می‌گذارد. از سوی دیگر، معیارهای خاصی باید رعایت شود تا اطمینان حاصل شود که این اقتصاد به اهداف خود در بلندمدت می‌رسد.
طراحی با کمترین مواد
اول از همه، تعمیم منطق طراحی زیست‌محیطی به کل زنجیره تولید پلاستیک ضروری است. این امر مستلزم در نظر گرفتن پیشاپیش مسائل زیست‌محیطی است. به عبارت دیگر، طراحی یک محصول پلاستیکی باید از قبل بر روی صفحه مدل‌سازی کامپیوتری با یک هدف دقیق در نظر گرفته شود: صرفه جویی در مواد پلاستیکی لازم برای ساخت، محدود کردن ضایعات و ادغام حداکثری با مواد پلاستیکی بازیافتی. در این راستا، صنعت پلاستیک به خوبی پیشرفت کرده است. ۵۰ درصد از شرکت‌های این بخش در حال حاضر در تولید محصولات جدید خود بر اساس این پروسه با هم ادغام شده‌اند. نکته مهم دیگر طول عمر محصولات است. همچنین باید از بدو تولید محصول بهینه‌سازی شود تا محصولات سازگار با محیط زیست و قابل استفاده مجدد در بازار عرضه شوند.
بنابراین، بازیافت و استفاده مجدد از مواد پلاستیکی در انحصار یک واحد یا صنعت پردازش پلاستیک نیست. همه ذینفعان تحت تاثیر این پروژه هستند. برای مثال در بالاترین رده، تامین کنندگان مواد پلاستیکی بکر، زیستی، زیست‌تخریب‌پذیر و بازیافتی باید پلاستیک‌هایی با بهترین عملکرد زیست‌محیطی را بکار برند. در وهله بعدی، باز این تولیدکنندگان هستند که برای محصولات تولیدی خود به اشیاء پلاستیکی مانند بسته‌بندی، لوله، ضربه‌گیر، تجهیزات شهری و غیره نیاز دارند. شناسایی و بهره‌برداری از ذخایر زباله‌های پلاستیکی به این همکاری نزدیک بستگی دارد. هرچه حجم این ذخایر بزرگتر باشد، ارزش‌گذاری اقتصادی آنها برای راه‌اندازی بخش‌های بازیافت پایدار امکان‌پذیر خواهد بود.
به عنوان مورد مطالعه‌ای می‌توان از شرکت لگو نام برد : این شرکت به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده اسباب‌بازی در جهان معتقد است که پلاستیک به هیچ وجه چیز خارق‌العاده ای‌نیست! با ابراز ناراحتی از این موضوع، این شرکت از تمایل خود به استفاده از پلاستیک بازیافتی جهت ساخت اسباب‌بازی‌هایش چشم‌پوشی می‌کند. ۲ سال پس از رونمایی از اولین قطعه ساخته شده از پلاستیک بازیافتی، این برند معروف اعلام کرد که می خواهد رویکرد خود را تغییر دهد و از طریق کاربرد مجدد و پایان دادن به استفاده از پلاستیک بازیافتی، که ردپای کربن این شرکت را افزایش می‌دهد.
نیلز کریستینسن، مدیر عامل گروه، در گفتگو با مجله فایننشال‌تایمز توضیح داد: «استفاده از پلی اتیلن ترفتالات بازیافتی، منجر به انتشار کربن بیشتر در طول عمر محصول می‌شود. علاوه بر این، “استفاده از این پلیمر بازیافتی به گونه‌ای بود که ما مجبور شدیم همه چیز را در کارخانه‌هایمان تغییر دهیم و پس از آن، ردپای کربن بیشتر شد. ” بلاخره در سال ۲۰۲۱، علارغم ناامیدی‌های بسیار، این برند با تشریفات و شکوه بیشتر از نمونه اولیه قطعات ساخته شده خود از پلاستیک بازیافتی را رونمایی کرد. اما این شرکت دانمارکی با یک سیگنال قوی ثابت کرد که بازیافت پلاستیک نمی‌تواند راه‌حل مبتکرانه ای جهت مسائل زیست‌محیطی باشد.
ارجحیت استفاده مجدد نسبت به بازیافت
با توجه به اهمیتی که شرکت لگو به مسائل زیست‌محیطی می دهد، با هدف دستیابی به پسماند صفر تا سال ۲۰۳۰، مایل است در مقایسه با سال ۲۰۱۹، انتشار دی اکسیدکربن خود را تا ۳۷ درصد در سال ۲۰۳۲ کاهش دهد. از اینرو، برای رسیدن به این آستانه، لازم می داند که دیگر به بازیافت تکیه نکند، بلکه بیشتر راه حل‌های دایره‌ای و احتمالاً استفاده مجدد را بکار برد.
پیشتر در سال ۲۰۲۱ تیم بروکس، معاون مسئولیت‌های زیست‌محیطی گروه لگو، توضیح داده بود : «همانطور که کودکان در خانه با قطعات لگو وسایلی می‌سازند، جدا می‌کنند و دوباره می‌سازند، ما در آزمایشگاه خود نیز همین کار را انجام می‌دهیم”. این شرکت سه برابر کردن سرمایه‌گذاری خود در توسعه پایدار را تا سال ۲۰۲۵ اعلام کرد. به منظور جبران استفاده از پلاستیک بازیافتی، این گروه اعلام کرد که در حال بررسی “راه حل دایره ای” است چرا که بازیافت پلاستیک یک راه حل طولانی مدت قابل دوام نیست. در واقع، فرآیند بازیافت بیشتر پلاستیک ها به مواد خام و بکر نیاز دارد. مشکلی که بارها توسط متخصصان زباله صفر در مورد بازیافت بطری‌های پلاستیکی مطرح شده است.
برای مبارزه با آلودگی پلاستیکی در مقیاس جهانی، یک مصوبه قانونی الزام‌آور ناشی از قطعنامه مجمع محیط زیست سازمان ملل متحد تصویب شده است که در سال ۲۰۲۴ اجرا خواهد شد. این مصوبه شامل اقدامات متعددی است که کل چرخه عمر پلاستیک‌ها را پوشش می‌دهد. توسعه این روش به بسته‌بندی محصولات، تحت شرایط خاص، مرتبط است.
مسئولیت در قبال پایان عمر محصولات پلاستیکی
امروزه اکثر تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان مسئولیتی در قبال پایان عمر محصولات خود ندارند. اما طبق قانون ” Agec” که اخیراً تصویب شده، تا سال ۲۰۲۵ ده بخش جدید به مسئولیت تولیدکننده ها ایجاد شده است. این بخش ها اسباب‌بازی‌ها، کالاهای ورزشی و تفریحی، تجهیزات باغ، مصالح ساختمانی، اتومبیل یا حتی لاستیک را پوشش خواهند داد. تولیدکنندگان نه تنها مسئول جمع‌آوری و بازیافت محصولات خود در پایان عمر آنها خواهند بود بلکه باید در افزایش عمر محصولات خود بر اساس طراحی زیست‌محیطی، استفاده مجدد، تعمیر و کاربرد دوباره آنها نیز مشارکت داشته باشند.
